MİZAÇLARIN TEŞHİSİ

MİZAÇLARIN TEŞHİSİ

izaç kelimesi, Arapça’da karıştırma, yoğunlaşma, ortaya birşey çıkarmaMmanâsına gelen “mezece”  kökünden türemiş ve dilimize deArapça’dan yerleşmiştir. Mizaç, temelde dört elementin (ateş, hava, su ve toprak) insan üzerindeki tecellisinden bahseden; sağlık, fiziksel yapı, kemik yapısı,tat, doku, koku, davranış biçimleri, alışkanlıklar gibi birçok özelliği içinde barındıran, genel olarak tıbbın bir meselesi olmakla beraber psikoloji, ahlâk vemetafiziğin birleştiği tüm disiplinlerin toplamıdır.

Tarihsel geçmişi Empedokles, Aristotales, Galen ve Hipokraťa kadar uzanan mizaç, kadim tıp hekimlerinin hastalarını tedavi ettiği önemli bir ilim alanıdır. İslam literatüründe mizaç ilmini ilk ortaya koyan İbn-i Sînå olmuş; ilaçve bitki tedavilerinde insan fıtratını bu kavramları kullanarak açıklamış; bizlere de bazı ipuçları vermiştir.

İnsan bedenini incelediğimizde dört element, karşımıza dört farklı maddeşeklinde çıkmaktadır. Bunlar; kemikler (kemik, dişler, tırnaklar, saçlar gibimumya maddeler), kan (ağır kanımız, hafif kanımız, beyaz kanımız), su (vücudumuzdaki su ve sıvılar) ve asit (öd suyu, mide asidi, kanın akışını sağlayan ve organların dokusunu koruyan asit, safra) şeklindedir. Bu dört elementinsana “hılt” olarak yansımakta ve mizaçlardaki baskın özellikler bu şekildeoluşmaktadır. Buna göre dört mizaç vardır:

Demevî (Kan, dem), Safravi (Asit, safra), Balgami (Su, balgam), Sovdavi(Toksik, mumya).

İbn-i Sinâ bu dört hıltın her kişide benzersiz ve özel bir biçimde karıştığından, kişiye has bir denge oluşturduğundan bahsetmiştir. Kişiye özel ortaya çıkanruhsal, bedensel ve zihinsel özelliklerin hepsi, mizacın bir diğer açıklamasıdır.

Mizaçlara kısaca değindikten sonra mizaçlara göre hangi bitkilerin ve bitkisel desteklerin kullanılması gerektiğine geçebiliriz.

Her birimiz aynı sebzeyi, meyveyi yesek de farklı sonuçlar elde ederiz. Mi-deden bağırsağa geçen yarı sindirilmiş haldeki besin maddeleri olan kimüs,aynı zamanda karaciğerdeki yakma oranıdır. Kimüs, ahlat-1 erbaa’yı yani dörthıltı oluşturur; dört hılt ise mizaçları meydana getirmektedir.

Örneğin Safravi mizacı, bir besinyediğinde kimüs fazlalaşır, asid coğal..Demevi mizacı bir besin yediğinde kimüs dozunda kalır, kan çoğalır. Balgamimizacı bir besin yediğinde kimüs azalır, su çoğalır. Sovdavî mizacı bir hesinıyediğinde kimüs aşırıdır, “yanık” çoğalır; bu yanıklığa “kara safra” adı da verilmektedir. Kara safra, vücutta toksin ve ağır metale dönüşür.

Peki nasıl iyileşirler?

Öncelikle mizacın doğru teşhis edilmesi gerekir. Dolayısıyla

Bir Safravinin midesi yanıyorsa → Safravî tedavisi,

Bir Balgamî ödem tutmuşsa → Balgamî tedavisi,

Bir Demevinin nabzı yüksek ise → Demevî tedavisi,

Bir Sovdavinin huzursuz bacak sendromu varsa → Sovdavî tedavisi yapılır.

Balgamî mizaca asit, Sovdavî mizaca kan, Safravî mizaca su verilerek,Demevi mizacın da kanı azaltılarak iyileşme sağlamak mümkündür. Eğer mizaçlar doğru teşhis edilirse, kişinin rahatsızlığı mizaç temelli ise tedavinin diğer aşamasına geçilebilir.

Mizaç tedavisi çok yönlü bir tedavi olup, burada özellikle mizaçlara şıtaolan bitkiler üzerinde durulacaktır.

MİZAÇLARA GÖRE TEDAVİLER VE ÖNERİLEN BİTKİSEL DESTEKLER

SAFRAVİ MİZAÇ TEDAVİSİNDE BİTKİSEL ŞİFALAR

S afravi mizaçlı kişi, safra kesesiyle ilgili hastalığa sahipse ilk yapılması ge- reken acıyı, baharatı ve çerez yemeyi durdurmaktır. Her gün mutlaka bir kase yoğurt yemesi önerilir. Eğer hacamat yapılacaksa ayaklarından, baştan ve iki göğsün ortasından dört parmak aşağıya yapılması gerekir. Safravi mi- zacı öğlen güneşinden kaçınması, her gün başını yıkaması veya duş alması da tavsiye edilir.

Karahindibalı Safravî Çayı:

1 bardak karahindiba çayına 1 yemek kaşığı ev sirkesi (mümkünse alıç) ve

1 çay kaşığı bal karıştırılır. Aç karna içilir. Mutlaka suyuna limon atmalıdır.

Safraviler aç karna kusabilirlerse iyileşmeleri hızlanır. Çünkü vücudun Phının azalması gerekir.

Aynısafa:

Vücuttan safrayı atan en önemli çay, aynısafa çayıdır. Aynısafa çayı kah- valtıyla birlikte ya da öğün aralarında tüketilebilir. Rahatlatıcı ve stres gide- rici etkileri ile akşam yemeğinden sonra, stres kaynaklı yemeleri önlemek için de içilebilir.

Safraviler İçin Aromaterapi:

2 yemek kaşığı jojoba yağı (jojoba yağı yerine susam yağı veya tatlı badem yağı da baz olarak kullanılabilir), 10 damla okaliptüs yağı, 5 damla çay ağacı yağı, 7 damla bergamot yağı, 7 damla nane yağı, 7 damla lavanta yağı, varsa 1 damla hakiki gül yağı. (seyreltilmiş gül yağı ise 3 damla).

Tüm yağlar karıştırılır, özellikle enseye, kulaklara, el ve ayaklara sürülür. Tüm vücuda da uygulanabilir. Bu ferah, harareti serinleten, hafif yakıcı karışım

Safravi’ye çok iyi gelecektir. Karışım, bir şişeye konularak muhafaza edilmet:kullanmadan önce şişe çalkalanıp karıştırılmalıdır. Karışımdan parmağa birkaç damla alarak ense, el ve ayakları ovmak Safravi’ye şifadır.

Bu karışım, at kılı fırçaya damlatılarak tüm vücuda yedirilebilir veva vicut fırçalanabilir. Özellikle ense, ellerin iç kısımları ve kulaklara sürülmesitavsiye edilir.

Bu aromaterapi karışımı, baz yağ olmadan (jojoba yağı, tatlı badem yağıvb. olmadan) bir buhurdanlık içine konulabilir. Buhurdanlığa su ilave etmekyeterli olacaktır. Mum ile kullanılan bir buhurdanlıksa, alt kısma mum, üstkısma birkaç damla su eklenir, suyun içine de damlalıklarla yukarıda sayılanyağlar damlatılır. Safraviler için olan bu aromaterapi karışımı, özellikle onlaların yaşamış olduğu öfke problemi, cilt hassasiyeti, kaygı gibi Safravi mizaç sıkıntılarının hepsine şifadır.

Aromaterapi yağları, karanlık bir yerde, örneğin dolap içinde muhafazaedilmeli, güneş ışığına maruz bırakılmamalıdır.

DEMEVİ MİZAÇ TEDAVİSİNDE BİTKİSEL ŞİFALAR

Bir Demevi, kendi mizacının hastalıklarını yaşamaya başladıysa ilk yapması gereken hacamat olmaktır. Bununla birlikte 40 gün boyunca hayvansal gıda kesilmeli, mümkünse bazı günler oruç tutulmalıdır. Tatlı bağımlılığına düşkün olan Demeviler, güçleri yeterse, hayvansal gıdayla birlikte şekerve tatlıyı da kesmelidirler. 21 gün hayvansal gıdanın yenmemesi, 21 gün şeker tüketilmemesi şeklinde ayrı ayrı yapılabileceği gibi 21 gün boyunca herikisi de kesilebilir.

Ayrıca içme sularına sirke ilave etmek de Demeviler için şifadır.

Lavantalı Karışım:

Bir bardak lavanta çayına 1 yemek kaşığı elma sirkesi ve yarım çay kaşığıbal eklenir. Demevî mizaçlı kişi, sabah uyandığında aç karnaşekilde içmelidir.çayı düzenli

Yeşil Çay Ve Mate:

Demevilerin vücutlarındaki dem (kan) hıltını atacak en iyi çay yeşil çayve mate çayıdır. Sabahları çok erken içilmesi önerilmese de genellikle yemeklerden birkaç saat sonra ve öğün aralarında tüketimi idealdir. Özellikle, demir gibi gıda bileşenlerinin emilimini engellememesi için gıda alımından hemen sonra tüketilmemelidir.

Keten Tohumu:

Demevî mizaçlılara sifa olan bir diğer bitki, keten tohumudur. Keten tohumu, haşlanıp salatada kullanılabiliceği gibi suda beklettikten sonra karıştı-an geçirilip sıvı olarak da tüketilebilir. Keten tohumu dövülüp toz halinegetirilerek yutulabilir. Ayrıca keten tohumu yağını kullanmak da Demevilerİçin oldukça faydalıdır.

Demevîler İçin Aromaterapi:

2 yemek kaşığı jojoba yağı (jojoba yağı yerine susam yağı veya tatlı hadem yağı da baz olarak kullanılabilir), 10 damla menekşe yağı, 7 damla viylang yağı, 7 damla defne yağı, 7 damla limon yağı, 1 veya 3 damla gül vağıDemeviler, bu aromaterapi karışımını el ve ayaklarına sürebilirler: kalnı

bölgesi üzerine ve sırt bölgesine bu karışımla masaj yapmak şifadır. Ense veakulağa sürmeye gerek yoktur. Başın tepe kısmına da (bıngıldak) sürülebilir.Mizaç tedavisi olan erkek Demeviler ise bu karışıma 10 damla paçuli yağı

eklemelidir. Paçuli yağı, önemli bir eril enerji kokusudur, bu yüzden iyi gelir.

BALGAMİ MİZAÇ TEDAVİSİNDE BİTKİSEL ŞİFALAR

izacının hastalıklarını taşıyan bir Balgamînin ilk olarak yapması gerekenödem atmak, terlemektir. Balgamilerin mizaç tedavisi boyunca gluten,sığır ve dana eti, süt ve süt ürünleri, (inekle ilgili her şey) tüketmemesi gerekir. Balgamîlere şifa olan diğer hususlar ise sauna, tuz odaları ve deniz kumudur. Hacamat olmak isteyen bir Balgami C7 noktası, akciğer noktası, öndenbir tane nefes noktası ve kuyruk sokumu noktası üzerinden hacamat olmalıdır.

Zencefil Çayı:

Bir bardak zencefil çayına 1 yemek kaşığı üzüm sirkesi, 1 çay kaşığı bal eklenir. Balgamî mizaçlı kişi, sabah kalktıklarında aç karna bu çayı düzenli şekilde içmelidir. 21 ila 40 gün tüketmeleri yeterlidir.

Kiraz Sapı:

Vücuttan balgam hıltını atan en önemli bitkisel desteklerden biridir. Kurutulmuş kiraz sapları, 2 bardak suyun içerisine konur ve kaynatılır. Bir bardak suya 20 adet kiraz sapı koyulabilir. Kaynayan çay bardağa alınır ve 10 dakika demlendikten sonra içilebilir.

Yeşil Biber:

Balgamiler için tavsiye edilen, ödem ve balgam hıltının atılmasına iyi gelendiğer besin ise yeşil biberdir, acı yeşil biber tüketmek ise daha şifadır. Çünküyeşil bitkilerin ödem söktürücü ve şişkinlik giderici özelliği bulunmaktadır.

Pekmezli Zencefilli Karışım:

1 çay bardağı pekmezin içerisine 1 tatlı kaşığı toz zencefil (silme), 1 tatlıkaşığı toz zerdeçal (silme), 1 tatlı kaşığı toz karabiber (silme), 1 tatlı kaşığı toz

tarcın (silme) eklenir. Karıştırılır, bir macun kıvamında görünebilir. Bu karışım iki gün içinde tüketilir. Bittikçe tekrar yapılabilir.

Aspir Yağlı Karışım:

Balgamiler, her gün bir yemek kaşığı aspir yağına 1 karanfil ezip, karıştırıp içmelidir. Bu karışımbağırsakları yumuşatan, vücuttaki fazla suyunıatılmasını sağlayan bir kürdür.

Tarçın:

İçeriğinde bulunan antioksidanlar sayesinde vücutta biriken ödemin atılmasını sağlayarak zayıflamaya yardımcı oluan tarçınlı su, aynı zamanda toksinmaddelerin atılmasına da etki eder. Balgami mizaçlıların mizaç tedavisi süresince günde bir litre sıcak / ılık tarçınlı su dışında su içmemesi gerekir (Fazladan içilen Balgamîlerin vücudunda şişkinlik ve ödeme sebep olmaktadır).

Balgamiler İçin Aromaterapi:

2 yemek kaşığı jojoba yağı (jojoba yağı yerine susam yağı veya tatlı badem yağı da baz olarak kullanılabilir), 10 damla yasemin yağı, 5 damla zambak yağı, 7 damla menekşe yağı, 7 damla portakal yağı, 3 damla gül yağı, 5damla biberiye yağı eklenir.

Balgamiler, bu aromaterapi karışımını en çok karın bölgesi ve bel kısmınauygulayabilirler. Karın bölgesine karışım sürülerek, at kılı fırça yardımıyla dairesel hareketler yapılabilir. Aynı şekilde bel bölgesine de at kılı fırça kullanılarakkarışım yedirilebilir. El ve ayaklara daaromaterapi karışımı kullanılabilir.

SOVDAVİ MİZAÇ TEDAVİSİNDE BİTKİSEL ŞİFALAR

ovdaviler mizaç tedavilerinde hacamat olacaklarsa topuklarından bir kaıs vukarıda, bacaklarının arkasındaki kaval kemiği noktası üzerindenhacamat olmalıdır. Bu bölge ağır metalin biriktiği yerdir. Sovdavilere mizaçtedavisi süresince ekşi ve “mır” besinler yasaktır. Mır, ağzı buruşturan acı tatlardır; akgünlük sakızı, kakule, olgunlaşmamamış meyveler mır besinlerdir.Sovdavilerin tedavisinde vücutlarından bir şey almaya çalışmaktansa, vücutlarına bir şey vermek daha şifalıdır. Omega takviyelerini en fazla alması gereken mizaç, Sovdavi’dir.

Rezene Çayı:

Bir bardak rezene çayına 1 tatlı kaşığı böğürtlen veya arma yahut hurmasirkesi ile bir tatlı kaşığı bal eklenir. Sovdavi mizaçlı kişi, sabah uyandığındaaç karna bu çayı düzenli şekilde içmelidir.

Tahin:

Sovdaviler, her gece uyumadan önce 1 veya 2 yemek kaşığı tahin (miktar,kişinin sovdalığının aşırılığına göre değişir) yemelidir. Tahini tek başına tüketmek zor olursa içine bir çay kaşığı kadar bal eklenebilir.

Pekmez:

Vücuttan en iyi sovda atıcı gıdalardan biri de sulandırılmış pekmez içmektir. Günde bir litreye kadar sulandırılmış pekmez içilebilir (Diyabet hastalarışekersiz pekmez kullanmalıdır, pekmezin içine limon damlatarak tüketebilirler). Mizaç tedavisi süresince devam edilebilir.

Kedi Otu:

Sovdaviler için en iyi sovda atıcı çay, kedi otudur. Kokusu çok güzel olmasa da ağır metal atıcı olduğu için çok şifalıdır.

Sovdalier için şifalı besin ve bitkiler şunlardır:

Koyun ve kuzu eti, kemik suyu, koyun ve kuzu etinden yapılmış sebze yemekleri, bal kabağı, turp ailesi, pişmiş soğan ve pişmiş sarımsak.

Semizotlu Karışım:

Sovdavi mizaçlı kişi, tedavisinde kapsül olarak Omega almak istemezse semizotlu bu karışımı tüketebilir. Semizotu ve mühliye otu haşlanarak karıştırıcıdan geçirilir ve içilir. Bu karışım salyalı ve yeşil bir içecek olur. Et suyu eklenerek de tüketilebilir.

(Mülhiye, ıhlamurgillerden yaprakları sebze olarak kullanılan daha çokMısır, Suudi Arabistan gibi ülkelerde bilinen bir ottur. Ülkemizde AkdenizBölgesi’nde yetişmektedir).

Sovdaviler İçin Aromaterapi:

2 yemek kaşığı jojoba yağı ile (jojoba yağı yerine susam yağı veya tatlı badem yağı da baz olarak kullanılabilir), 5 damla gül yağı (daha fazla eklenebilir), 5 damla zambak yağı, 5 damla menekşe yağı, 5 damla paçuli yağı, 7 damlayasemin yağı, 3 damla defne yağı, 3 damla kekik yağı karıştırılır. Bu karışımıSoydaviler özellikle bacaklarına masaj yapmalıdırlar.

Fitoterapist-Uzman Estetisyen Burçin Üre Salnur